بازار میوه و محصولات کشاورزی ایران در آستانه نوروز ۱۴۰۴ به میدان بحران تبدیل شده است، گرانی‌های افسارگسیخته، سیاست‌های متناقض و صادرات بی‌برنامه، سفره مردم را کوچک‌تر از همیشه کرده است.

بازار سیب‌زمینی در ماه‌های اخیر به یکی از پرالتهاب‌ترین بازارهای محصولات کشاورزی در ایران تبدیل شده بود، جهش کم‌سابقه قیمت، کمبود عرضه، سرمازدگی گسترده مزارع و احتکار سودجویان، سیب‌زمینی را از سفره برخی خانوارها در مقطعی حذف کرد.

به گفته مدیرعامل اتحادیه مرکزی دام سبک، دامدار پس از تحویل دام به کشتارگاه، عملا از بازار خارج می‌شود و این توزیع‌کننده است که قیمت گوشت را تعیین می‌کند، دامداران از انباشت دام‌های پرواری و نبود تقاضای کافی در بازار گلایه دارند با این حال قیمت گوشت همچنان روند صعودی دارد، این عدم تعادل ناشی از نبود نظارت است.

ممنوعیت صادرات ذرت و جو از سوی روسیه از ۲۷ بهمن ۱۴۰۳، قیمت‌ این کالاها را در بازار داخلی افزایش داد، این در حالی است که پزشکیان در دیدار با پوتین، موافقت اولیه برای معافیت از ممنوعیت صادرات را دریافت کرد اما با ترک فعل وزارت جهاد، چین با تحرک سریع دیپلماتیک موفق شد ۵۳۷ هزار تن ذرت و جو از دو استان مرزی روسیه تامین کند؛ این رویه نشان می‌دهد راهی جز تنوع‌بخشی به مبادی تامین نهاده نداریم.

کشاورزی قراردادی به ‌عنوان یکی از روش‌های نوین تامین امنیت غذایی و توسعه پایدار، در بسیاری از کشورها به ‌کار گرفته شده است، این مدل که بر مبنای توافق میان کشاورزان و خریداران شکل می‌گیرد، می‌تواند ضمن کاهش ریسک‌های بازار، افزایش بهره‌وری و ارتقا کیفیت محصولات، به ایجاد ثبات در درآمد کشاورزان کمک کند.

کشاورزی به ‌عنوان یکی از اصلی‌ترین فعالیت‌های انسانی، هم در ایجاد تغییرات اقلیمی نقش دارد و هم از تبعات آن آسیب می‌بیند، یعنی با انتشار گازهای گلخانه‌ای مانند دی‌اکسید کربن، متان و اکسید نیتروژن، به گرمایش جهانی دامن می‌زند، در عین حال، تغییرات اقلیمی تهدیدی جدی برای امنیت غذایی است؛ کشاورزی پایدار و اتخاذ راهکارهایی نظیر کشاورزی کربن‌محور، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و بهینه‌سازی روش‌های آبیاری می‌تواند به کاهش اثرات زیست‌محیطی کمک کنند.

وزارت جهاد کشاورزی با هدف افزایش تولید و کاهش وابستگی به واردات، در تلاش است تا از روش‌های نوین کشاورزی و مدیریت بهینه منابع آبی بهره گیرد اما همچنان چالش‌های ساختاری و مشکلاتی نظیر کمبود منابع آبی، نوسانات قیمتی و واردات بی‌رویه بر سر راه تحقق این اهداف قرار دارد.

در شرایطی که ایران با بحران کم‌آبی و کاهش منابع آبی روبه‌رو است، تامین امنیت غذایی به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کشور تبدیل شده است. با وجود محدودیت‌های منابع آبی و نیاز به واردات محصولات اساسی، کشت فراسرزمینی به ‌عنوان یک راهکار استراتژیک در برنامه‌های پیشرفت مطرح شده است. این سیاست، به ‌ویژه در شرایط بحرانی منابع آبی، می‌تواند فرصتی برای کاهش وابستگی به واردات، افزایش تولید داخلی و بهبود شرایط اقتصادی کشور باشد.

بازار برنج ایران در ماه‌های اخیر با نوسانات شدید قیمتی مواجه شده است. افزایش نرخ ارز، سیاست‌های تجاری جدید، کاهش واردات و رفتارهای سوداگرانه، قیمت برنج‌های ایرانی را تا ۲۰۰ هزار تومان رسانده است. در آستانه نوروز و ماه رمضان، دولت با توزیع برنج تنظیم بازاری و نظارت بر زنجیره تامین تلاش دارد التهاب بازار را کنترل کند.

در حالی‌که بسیاری از کشورهای پیشرفته با استفاده از فناوری‌های نوین، کشاورزی را به سمت هوشمندسازی و بهره‌وری بالاتر سوق داده‌اند، ایران همچنان با چالش‌هایی مانند کمبود منابع آب، بهره‌وری پایین و مشکلات زنجیره تامین محصولات کشاورزی مواجه است که استفاده از هوش مصنوعی و حرکت به سمت کشاورزی هوشمند، می‌تواند روند کشاورزی در کشور را بهبود بخشد.